Bosna i Hercegovina i Republika Srpska su ovih dana u centru medijske pažnje iz cijelog svijeta. Na sam spomen Republike Srpske u zemljama regije se spominje utjecaj Rusije, a šira javnost u tim zemljama gotovo da i ne zna da Republika Srpska ima Ministarstvo za evropske integracije što samo po sebi govori dovoljno. Zlatan Klokić, Ministar za evropske integracije je mlad i uspješan čovjek koji gleda u budućnost i bori se za bolje sutra svih građana. Posebno naglašava i važnost EU fondova koji osiguravaju bolju budućnost ovih krajeva i bolji standard ljudi na ovom području, koji su mnogima u proteklom periodu služili za politička potkusurivanja. Sa njim razgovaramo o svim važnim projektima, ali i o političkoj situaciji koja utječe na sve segmente života.
1. U široj javnosti se nekad namjerno, a nekad iz neznanja o Republici Srpskoj stvara kriva slika po pitanju eu integracija. I dok su mediji puni naslova o nekakvim drugim utjecajima, Republika Srpska ima Ministarstvo za evropske integracije i međunarodnu suradnju. Koji je okvir djelovanja Vašeg Ministarstva i kako ocjenjujete dosadašnje aktivnosti u pridruživanju Bosne i Hercegovine Europskoj uniji?
Ministarstvo za evropske integracije i međunarodnu saradnju je republički organ uprave koji između ostalog obavlja upravne i druge stručne poslove koji se odnose na praćenje ispunjavanja i ispunjavanje obaveza iz SSP i izvještavanje o tome; sprovođenje i koordinaciju aktivnosti u vezi sa ispunjavanjem obaveza u procesu pridruživanja i pristupanja EU; koordinaciju djelovanja republičkih predstavnika u zajedničkim tijelima EU i BiH i analitičko praćenje njihovog rada; pripremu i reviziju strateških dokumenata i akcionih planova u oblasti evropskog integracionog procesa; ostvarivanje i koordinaciju saradnje sa drugim tijelima u BiH, te institucijama, organima i tijelima EU, njenim državama članicama i državama kandidatima za članstvo u toj evropskoj organizaciji; koordinaciju usklađivanja republičkog zakonodavstva sa propisima EU i praksom i standardima Savjeta Evrope; koordinaciju izrade i praćenje republičkih planova i programa usklađivanja republičkog zakonodavstva sa pravnom tekovinom EU; saradnju sa radnim tijelima Narodne skupštine Republike Srpske u oblasti usklađivanja republičkog zakonodavstva sa pravnom tekovinom EU; prevođenje i koordinaciju prevođenja zbog potreba procesa evropskih integracija; organizaciju i operativnu koordinaciju aktivnosti republičkih organa uprave i drugih republičkih institucija s ciljem obezbjeđenja adekvatnog učešća Republike Srpske u programiranju sredstava EU i drugih donatora koji su na raspolaganju BiH; koordinaciju aktivnosti republičkih organa uprave i drugih republičkih institucija u sprovođenju projekata u okviru programa korišćenja sredstava EU i drugih donatora; saradnju sa institucijama BiH i EU s ciljem učešća Republike u pretpristupnim i pristupnim fondovima EU; predlaganje mjera za poboljšanje apsorpcionih kapaciteta BiH/Republike Srpske u okviru dostupnih programa podrške; podsticanje razvoja i unapređivanja prekogranične saradnje; planiranje i organizaciju obuka iz oblasti evropskih integracija. Poslovi iz oblasti evropskog integracionog procesa sublimirani su u Resoru za evropske integracije i to u okviru tri odjeljenja – Odjeljenja za politiku integrisanja, analitiku i izvještavanja; Odjeljenja za usklađivanje zakonodavstva Republike Srpske sa propisima EU i Odjeljenja za fondove i razvojnu pomoć EU. Rukovodilac ovog resora je istovremeno i stalni član Komisije za evropske integracije u sistemu koordinacije procesa evropskih integracija u BiH i predstavnik Vlade Republike Srpske zadužen za poslove koordinacije procesa evropskih integracije.
Kada je riječ o našoj ocjeni dosadašnjih aktivnosti u procesu pridruživanja Bosne i Hercegovine Evropskoj uniji, ona je prilično afirmativna kada je riječ o Republici Srpskoj. Vlada Republike Srpske je posvećena evropskom integracionom procesu. Državni službenici marljivo rade na poslovima evropskih integracija. Republičko zakonodavstvo se još od 2007 godine, dakle i prije potpisivanja SSP, usklađuje sa pravnom tekovinom Evropske unije, a od 2009 godine izrađuju se redovni akcioni planovi usklađivanja republičkog zakonodavstva sa pravnom tekovinom EU. Republički predstavnici daju puni doprinos politici integrisanja, analitika se redovno vrši, kao i izvještavanje. Republički predstavnici učestvuju u radu zajedničkih tijela između EU i BiH. Ministarstvo obavlja koordinaciju poslova u oblasti fondova i razvojne pomoći EU. Vlada Republike Srpske ostvaruje koordinaciju sa Odborom za evropske integracije i regionalnu saradnju kao radnim tijelom Narodne skupštine Republike Srpske. Dakle, u skladu sa svojim pravima i dužnostima, Republika Srpska u punom kapacitetu učestvuje u procesu integrisanja.
2. Nedavno smo čuli najave iz Europske unije o pokretanju posebnog fonda za Zapadni Balkan. Kakva je situacija sa tim projektom u Bosni i Hercegovini i što očekujete od njega?
Radi se o Planu rasta za Zapadni Balkan kojeg je EK predstavila krajem prošle godine. Cilj Plana rasta je podrška zemljama Zapadnog Balkana u intenziviranju reformi i ulaganja, radi ubrzanja procesa pristupanja i rasta ekonomije. U svrhu realizacije Plana rasta EK je uspostavila novi Instrument za reforme i rast za Zapadni Balkan, vrijedan 6 milijardi evra (2 milijarde evra u grantovima i 4 milijarde evra u povoljnim kreditima). Ovim instrumentom se nadopunjuje postojeća finansijska podrška Instrumenta za pretpristupnu pomoć. Sredstva iz Instrumenta će se realizovati do 2027. godine a trenutno smo u fazi identifikacije prioritetnih projekata za finansiranje. Kako je jedan od uslova za povlačenje sredstava ispunjavanje reformi, paralelno pripremamo i reformsku agendu u kojoj ćemo usaglasiti set aktivnosti i indikatora prema kojima će Evropska komisija isplaćivati sredstva. Isplate će se izvršiti tek nakon ispunjenja dogovorenih reformi iz Reformske agende. Ocjenjivanje ispunjenosti reformi i spremnosti za dobijanje isplate vršiće se svakih šest mjeseci.
Od uspostavljanja Instrumenta institucije Republike Srpske i drugi administrativni nivoi u BiH su intenzivno sarađivali na izradi liste od 110 reformskih aktivnosti sa koracima za sprovođenje Plana rasta za Zapadni Balka. Lista reformi je dostavljena EK na razmatranje u cilju finalizacije.
Izradom Reformske agende, kao i ispunjavanjem drugih obaveza iz procesa evropskih integracija, pokazali smo odlučnost i predanost evropskom putu. Cilj Plana rasta jeste podsticanje ekonomskog napretka i intenziviranje procesa pristupanja EU, čemu Republika Srpska u potpunosti teži.
3. Već dugo se najavljuje Ipard program za Bosnu i Hercegovinu. Početkom ove godine je usvojen i plan aktivnosti za provedbu Iparda na nivou države, ali vidimo da još nema natječaja. Kad mislite da bi mogao krenuti Ipard u Bosni i Hercegovini sa svim svojim aktivnostima?
Preduslov za korišćenje sredstva iz IPARD-a je uspostavlјanje pravnog i institucionalnog okvira u zemlјi korisnici. Dodatno je potrebno obezbijediti institucionalnu kapacitiranost za sprovođenje programa u skladu sa pravilima instrumenta i kapacitiranost aplikanata za pripremu i realizaciju projekata.
Strukture za implementaciju IPARD-a u svakoj zemlјi korisnici su:
- Upravlјačko tijelo IPARD-a i
- Agencija koja sprovodi IPARD
Bosna i Hercegovina nema uspostavlјene strukture za korišćenje sredstava IPARD-a. Od 2009. godine traju pregovori, na tehničkom i političkom nivou, u cilјu uspostavlјanja struktura za korišćenje sredstava IPARD-a. Najveći izazov je uskladiti ustavno uređenje i nadležnosti u oblasti polјoprivrede i odredbe EU regulativa relevantnih za uspostavlјanje IPARD struktura. Trenutno je formirana Radna grupa čiji je osnovni zadatak definisanje modela za uspostavlјanje strukture za implementaciju IPARD-a. Iako se čini da BiH nije spremna za IPARD, za razliku od drugih programa unije, moramo uobziriti činjenicu da Republika Srpska, u skladu sa Ustavom, uređuje i obezbjeđuje oblast poljoprivrede i ruralnog razvoja, te da upravne i stručne poslove u tom domenu obavljaju Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srpske i Platna agencija koji od 2009. godine realizuju program podsticaja za poljoprivredu na „IPARD like“ način. Takođe i u Federaciji BiH se realizuju programi podsticaja poljoprivrede i ruralnog razvoja. U tom smislu sistem za realizaciju postoji i ima određena iskustva koja su svakako korisna za realizaciju programa.
4. Raspisan je natječaj za mala i srednja poduzeća sa ukupnim budžetom od 185 miliona eura, a u najavi je program Interreg Euro. Imate li dovoljno ljudskih i materijalnih kapaciteta za povlačenje svih ovih sredstava?
Trenutno je otvoren javni poziv Mreža preduzeća Evrope koji se finansira iz EU Programa jedinstvenog tržišta (Single Market Programme), sa budžetom od 182,5 miliona evra. Projekte mogu prijaviti mala i srednja preduzeća iz svih zemalјa članica i zemalјa koje su pristupile Programu jedinstvenog tržišta i zemlјe EFTA. Zainteresovani aplikanti formiraju konzorcijume i nadamo se da će preduzeća iz Republike Srpske i Bosne i Hercegovine učestvovati u konzorcijumima.
U pogledu kapaciteta moramo napomenuti da aplikanti iz Republike Srpske/BiH već imaju iskustava apliciranja na pozive u okviru programa transnacionalne saradnje te vjerujemo da će biti uspješni u realizaciji projekata u programu jedinstvenog tržišta. Naravno uvijek postoji prostor da se unaprijede kapaciteti korisnika za apsorpciju sredstava. Ministarstvo za evropske integracije i međunarodnu saradnju pruža promotivnu podršku, informiše nadležne republičke institucije i potencijalne aplikante o mogućnostima za prijavu projekata. Ohrabruje činjenica da je Republika Srpska veoma aktivno djelovala na pristupu Programu jedinstvenog tržišta i da u skladu sa svojim nadležnostima učestvuje u realizaciji Programa.
5. U cijelom regionu je posljednjih mjesec dana glavna tema usvajanje rezolucije o Srebrenici. Kako vi sa aspekta Vašeg ministarstva gledate na ovu rezoluciji? Kako će rezolucija utjecati na daljnje evropske integracije i svakodnevni život?
U vezi sa predmetnom rezolucijom, moramo ukazati da se radi o jednostranom činu političkih predstavnika jednog naroda u BiH, njihovom ilegalnom djelovanju i kršenju svih propisanih procedura. Rezolucija nije rezultat dogovora u okviru Predsjedništva BiH. Samim tim, dovešće do komplikacija i ozbiljnih podjela u zemlji. Konkretno, neće doprinijeti evropskom putu BiH, već će produbiti ionako fragilno političko povjerenje u BiH.
6. Postoji li suradnja Vašeg Ministarstva sa institucijama Republike Hrvatske? Vidite li vi neka područja i oblasti gdje bi se ta suradnja mogla dodatno poboljšati na zadovoljstvo svih?
Ministarstvo za evropske integracije je član zajedničkih odbora za praćenje programa prekogranične saradnju te učestuvje u radu trilateralnog programa Interreg Hrvatska – Bosna i Hercegovina – Crna Gora 2021-2027. Trenutno se pripremaju zajednički strateški Projekti regionalnog karaktera u oblastima poljoprivrede, zdravlja i civilne zastite.
Takođe, za Republiku Srpsku je veoma interesantno ustrojstvo Ministarstva za fondove EU i regionalnu razvoj Republike Hrvatske, s obzirom da su, Zakonom o republičkoj upravi, veoma slične nadležnosti dodijeljene i našem ministarstvu. U tom dijelu očekujemo intenziviranje saradnje u okviru pregovaračkog poglavlja 22 Regionalna politika i koordinacija strukturnih instrumenata.
Za institucije Republike Srpske generalno je od velikog značajna razmjena znanja i iskustava u oblastima evropskih integracija sa zemljama u regionu. U tom smislu, upravo bi nam intenzivnija saradnja u oblasti stručnog usavršavanja sa kolegama iz institucija Republike Hrvatske izuzetno koristila. Dosad smo ostvarili neposrednu saradnju u toj oblasti i to sa Ministarstvom vanjskih i europskih poslova Republike Hrvatske, posredstvom Direkcije za evropske integracije.
Veliki potencijal za buduću saradnju sa institucijama Republike Srpske vidimo upravo u toj oblasti, budući da prema povratnim informacijama naših službenika koji učestvuju u TAIEX i drugim vrstama obuka koje organizuju institucije EU, hrvatski eksperti vrlo često najbolje razumiju naše potrebe i poznaju uslove u zemlji.
7. Koji su prioritetni planovi Vašeg Ministarstva za naredni period i blisku budućnost?
Planovi Ministarstva za evropske integracije i međunarodnu saradnju, kada je riječ o evropskom integracionom procesu, se vežu za kontinuirano učešće republičkih predstavnika u radu zajedničkih tijela između EU i BiH, učešće u izradi strateških dokumenata u oblasti evropskih integracija, borbu za pravednu raspodjelu fondova i razvojne pomoći EU u BiH, potpunu posvećenost i stavljanje u punu funkciju sistema koordinacije procesa evropskih integracija u BiH. Naši planovi su vezani i za obučavanje državnih službenika u oblasti evropskih integracija. Naravno, tu je i aktivno učešće u tijelima u sistemu koordinacije koja su zadužena za izradu prijedloga strukture za pristupne pregovore između EU i BiH, kao i u fazama eksplanatornog i bilateralnog skrininga koje nam predstoje.
